deLingvoInternacia国际语理想的本质与前途

EsencokajEstontecodelaIdeodeLingvoInternacia国际语理想的本质与前途乌努尔著胡国柱译古存华校（世汉对照）du-lingvae-LibrigitadeElernoJunio2007EsencokajEstontecodelaIdeodeLingvoInternaciaIĈiujideoj,kiujestasludontajgravanrolonenlahistoriodelahomaro,havasĉiamtiunsamanegalansorton:kiamiliekaperas,lasamtempulojrenkontasilinnesolekunrimarkindeobstinamalkonfido,sedeĉkunianeklarigeblamalamikeco;lapionirojdetiujĉiideojdevasmultebatalikajmultesuferi;onirigardasilinkielhomojnfrenezajn,infanemalsaĝajn,aŭfineeĉrektekielhomojntremalutilajn.Dumlahomoj,kiujokupassinjeĉiaplejsencelakajsenutilasensencaĵo,seĝinurestasenmodokajkonformaallarutinajideojdelaamaso,ĝuasnesoleĉiujnbonojndelavivo,sedankaŭlahonorannomondeinstruitulojaŭutilajpublikajagantoj,lapionirojdenovajideojrenkontasnenionkrommokojkajatakoj;launuarenkontitatremalmultelernintabuborigardasilindealtekajdirasalili,keiliokupassinjemalsaĝaĵoj;launuarenkontitagazetafelietonistoskribaspriilispritajnartikolojnkajnotojn,neprenintesursinlalaboronalmenaŭiomekscii,superkioiliproprelaboras;kajlapubliko,kiuĉiamiraskielanarodaŝafojpostlakriemuloj,ridaskajridegaskajeĉporunuminutonefarasalsilademandon,ĉuekzistaseĉgutodasencokajlogikoenĉiujtiujĉispritajmokoj.Pritiujĉiideojestasmodoparolinealie,olkunironiakajmalestimarideto,tialtielagasankaŭAkajBkajC,kajĉiuelilitimasenpensiĝiseriozeeĉunuminutonprilamokataideo,ĉarlisciasantaŭe,keĝikrommalsaĝaĵoenhavasjanenion,kajlitimas,keoniielalkalkuloslinmemallanombrodetiujmalsaĝuloj,selieĉenladaŭrodeunuminutoprovosrilatiseriozealtiuĉimalsaĝaĵo.Lahomojmiras,kiamaniereenniapraktikatempopovasaperitiajmalsaĝajfantaziulojkajkialoninemetasilinenladomojnporfrenezuloj.Sedpasaskelkatempo.Postlongavicodabataladokajsuferojlabuboj-fantaziulojatingislacelon.Lahomarofariĝispliriĉaperununovagravaakirokajeltiraselĝilaplejvastankajdiversformanutilon.Tiamlacirkonstancojŝanĝiĝas.Lajamfortiĝintanovaaferoŝajnasallahomojtielsimpla,tielkompreneblapersimem,kelahomojnekomprenas,kiamaniereonipovistutajnmiljarojnvivisenĝi.Kiamlaposteulojlegaslarakontojnpritio,kielsinteniskontraŭladiritaideolasamtempulojdeĝianaskiĝo,iliabsolutenevolaskredikajpensas,keĉiontionĉielpensislahistorioskribantojpromokadojelaforirintajgeneracioj.Ĉuefektive,ilidiras,latutamondotiamkonsistiselidiotoj?Ĉuefektiveekzistishomoj,kiujelpaŝadiskontraŭlapionirojkuntiajsensencajkontraŭparolojkajlaceterajhomojsilentadiskajlaunuarenkontitakvinjarainfanonediradisaltiujkritikantoj:sinjoroj,vijaparolas1teruran,surneniofonditansensencaĵon,kiesrebatosintrovasjatujantaŭvianazo!?Absolutenekompreneble!Lahistoriistojcertetrograndigas!Legulahistoriondenaskiĝodelakristanecokajdediversajgrandajideojenlaregionodemoralo,filozofiokajscienco;legulahistoriondelaeltrovodeAmeriko,delaenkondukodefervojojk.t.p.k.t.p.Ĉietutetiosama.EsisteinealteGeschichte,dochbleibtsieimmerneu.Lalumoaperaskielnecesabezonataĵoaltiu,kiustarasmalproksime,sedallaproksimestarantajĝitranĉaslaokulojnkajilipenasestingiĝin.LaideodeKolumbo,kedevasekzistiokcidentavojoHindujon,ŝajnasalninuntielsimpla,tielnatura,kajnisimplenevolaskredi,kepovisiamekzistihomoj,kiuj,sciantejam,kelateroestasglobo,povisdubi,kealĉialandoonipovasveninesoledeoriento,sedankaŭdeokcidento,kajkeentiuĉineesploritaokcidentopovasebletroviĝinekonatajalniinteresajlandoj.Kiamnilegastiujnontraŭparolojn,kiujnonitiamfaradisalKolumbo,ekzemple,keneniuokcidentendeEŭropoveturis,sekveĝiestasneebla,keDiomalpermesistionĉifari,kelaŝipojmalleviĝadosmalsuprenkajnepovosreturneleviĝadisupren...k.t.p.,-nikontraŭvoledemandasnin,kiamanierehomojmaturaĝajpovisparolitiajnsensencaĵojn,prokiujenniatemporuĝiĝusĉiainfano.Kajtamenentiutempoĝustetiujĉinaivajkontraŭparolojestisrigardatajkielveroj,neebligantajiandubon,kielplejlogikaopiniodelatutaprudentamondo,kajlaideojdeKolumboestiskalkulatajkielinfanaĵo,kiuestasindanenianatenton.Kiamonimontrisallahomojlafortondelavaporokajĝianuzeblecon,ŝajnis,kekiaprudentahomopovusionkontraŭparolikontraŭĝi?Kajtamenkiomdamultjarabatalado,suferojkajmokojlaelpensintodeviselporti!kajeĉtiam,kiamfineprosperisjamatingilacelon,kiamenAnglujojamdumtutajtrijarojlalokomotivojkursadiskajalportadisgrandeganutilon,surlakontinentodeEŭropoinstruitajhomojkajeĉtutajinstruitajkorporacioj,anstataŭsimpleekrigardikajkonvinkiĝi,skribadisankoraŭprofundapensajntraktatojnpritio,kekonstruadodelokomotivojestasinfanaentrepreno,keĝiestasneebla,keĝiestasmalutilak.t.p.Kiotioĉiestas?nidemandasnin;ĉutioĉiestisiaĉiuhomaepidemiaidioteco?ĉuefektiveekzististiajgeneracioj?Jes,ekzististiajgeneracioj,kajni,kiujnunmiregas,nienefektivecoestasneplibonajolili,kajniajnepojestosneplibonajolni.Ĉiujtiujĉihomojkuniliajindignigesensencajkontraŭparolojkajatakojestistamenneidiotoj,kvankamilinunebleŝajnasalnitiaj.Iliatutakulpokonsistisnurentio,ke,dank'allanaturaspiritainerciodeĉiuelni,iliaŭtutenevolisprijuĝilanaskiĝantajnnovajnaperojn,plivolantelimigisinpersanosubtenantaridado,aŭalpaŝadisallaprijuĝadokunantaŭejampretakonvinko,kelaaferoproponataaliliestasneplenumebla,kajĉiujnsiajnargumentojnilipenadiskonformigadialtiuantaŭefaritadecido,nerimarkantelatutansenfundamentecondetiu